درگذشت خميني لبنان

رهبر انقلاب اسلامی عراق، مرجع و عالم برجسته حوزه علمیه نجف، شهید سید محمد باقر صدر در وصف همشاگردی خود اینچنین می گوید: « هرآنکس که از نجف خارج شد، از خروج خود زیان دید و آنگاه که سید محمد حسین فضل الله از نجف به قصد لبنان خارج شد، این نجف بود که در حسرت بازگشت او ماند».

صبح روز یکشنبه 21 رجب سال 1431 هجری قمری، خبر ارتحال مرجع بزرگ شیعیان جهان، آیت الله سید محمد حسین فضل الله منتشر شد و مردمان شیعه و سنی و مسیحی و دروزی و یهودی لبنان، در ماتم فراق او گریستند. یادم نمی رود آن روز را که با مسئول دفتر حزب الله لبنان در ایران صحبت می کردم و حرف از شخصیت فضل الله آمد و او پاسخ داد که شخصیت علامه را باید از اهل کتاب لبنان پرسید که آنان بیشتر به علم و اخلاق حسنه او واقفند. به جرات می توان گفت که کمتر مرجعی را سراغ داریم که به این اندازه با بزرگان ادیان و مذاهب مختلف و بزرگان سیاسی و فکری جهان به بحث و گفتگو و جدل پرداخته است.

وحدت ملی و وحدت اسلامی دو شعار همیشگی او بود که برای تحقق هریک، خروج کامل دست استعمار را راه حل اصلی می دانست. وحدتی که امروزه لبنان به آن می بالد و توانسته است که گام های استقلال را در مقابل قدرت های بزرگ جهان بردارد. روزهای پرتنش انتخابات پارلمان لبنان را به یاد می آورم که درگیری و اختلاف میان 14 مارسی ها و 8 مارسی ها بالا گرفته بود و من به دلیل حساسیت بر نظرهای علامه فضل الله هر روز می گشتم تا شاید اظهارنظری از او ببینم و به خیال خود این بار حزب الله از حمایت صددرصدی مرجعیت نیز برخوردار است، اما تنها سخنی که از او در خطابه نماز جمعه دیدم دعوت به حفظ وحدت و رعایت قانون و اخلاق و اجتناب از دخالت قدرت های بزرگی همچون آمریکا بود وهیچ نامی از هیچ جناحی به میان نیاورد. اینچنین است که امروز می بینیم در پی اعلام خبر درگذشت او، تمام سران سیاسی لبنان از رئیس جمهور و نخست وزیر و رئیس مجلس و رهبر حزب الله و رهبر سوسیالیست ها و دیگر رهبران احزاب و گروهها با بیان تسلیت، خود را در این غم شریک می دانند.

برگ های کتاب خاطرات خود را در ذهنم ورق می زنم و می رسم به آن روزهای اسف باری که برخی نااهلان و جاهلان دینی، شخصیت بزرگ این عالم وارسته را لگدمال کردند و برخی او را مرتد و برخی او را نامسلمان و برخی او را وهابی خطاب می کردند. عکس های او را در محافل خود پاره کرده و صدها پایگاه الکترونیکی علیه او ساختند و اندیشه های متجدد او را به تمسخر می گرفتند. تنها جرم او آن بود که حقیقتی را از تاریخ روشن ساخت و به دنبال بیان واقعی از شخصیت سیاسی و اجتماعی و علمی حضرت زهرا(س) بود. فضل الله به دنبال زدودن ظواهر تعصب و جهل همچون عزاداری های خونین اباعبدالله از دین بود تا اینگونه دینی جدید و روشنگر در مقابل نیازهای جدید بشری معرفی شود. هنگامی که امروز خیل عظیم جمعیت را در تشییع او می بینیم و صدها کتاب و مقاله و سخنرانی و مناظره و وعظ و حکمت و معرفت را از او می خوانیم، این سوال به ذهن خطور می کند که آن عالمان به ظاهر دینی که آن روز حتی قصد ضرب و شتم او را داشتند، امروز کجایند و چند اثر علمی به جا گذاشته اند؟

نگاه جهان شمولی فضل الله برای نزدیکی مردمان تمام فرق و طوایف به همدیگر و اعتلای اسلام در جهان حتی در آرای فقهی او نیز موج می زند. احترام به شخصیت زن و تاکید بر مساوات حقوق و تعریف نوین حجاب اسلامی و اعلام رویت هلال از منظر جهانی نه محلی و بسیاری دیگر از نظرات او نشان از آن دارد که آرمان شهر این عالم وارسته، جهانی عاری از ظلم و فساد است. جهانی که همه انسانها نه فقط شیعیان لبنان و عراق و ایران در آن حق دارند. در آرمان شهر فضل الله، غاصبان و ظالمانی همچون اسرائیل وجود ندارند و به همین دلیل به گفته فرزند ایشان، علامه در آخرین نفس های خود نیز تاکید داشت که اسرائیل به هر شکلی باید نابود شود.

فضل الله نمونه کاملی از مرجعیت سیاسی است. با نگاهی به آرشیو تمام خطبه های نماز جمعه او می بینیم که حتی یک خطبه را بدون ارائه تحلیل سیاسی خالی نگذاشته است. تمام حوادث را زیر نظر داشت و حتی از کشتن مظلومانه مردمی در آن سوی دنیا نمی گذشت. فضل الله در سال های دهه پنجاه و پیش از وقوع انقلاب اسلامی ایران موضوع جمهوریت و اسلامیت را در مقاله ای مطرح ساخت. هم او بود که در روزهای پس از جنگ تحمیلی ایران، در لبنان به بررسی موضوع انقلابی بودن یا دولتی بودن می پرداخت.

به گفته یکی از دوستان که سالهای بسیار دور علامه را در ایران زیارت کرده بود، از او در مورد این مساله که او را خمینی لبنان لقب نهاده اند پرسید و او جواب داد که من از شاگردان کوچک امام هستم.