حضور 71 فيلم سينمايي بلند و 55 فيلم كوتاه از مجموع 43 كشور دنيا در كنار 46 فيلم كشورهاي خليج و مشاركت 2000 بيننده سينمايي، نتيجه چهارمين دوره جشنواره بين‌المللي ابوظبي بود كه هفته گذشته به پايان رسيد. حكايت مقاومت و جنگ و عشق، موضوع بيشتر فيلم‌هاي خارجي اين جشنواره بود. فيلم چيني « دره » به كارگرداني وانگ بينگ در كنار فيلم‌هاي « ميرال» و «كارلوس» از فلسطين، «كرنتينه» از عراق و « شتي يا دني » از لبنان مهمترين فيلم‌هاي ضد جنگ اين جشنواره به حساب مي‌آمدند. دره داستاني است تاريخي از اردوگاههاي مخوف حزب كمونيستي چين در دهه پنجاه قرن بيستم ميلادي.
دوربين جهنمي
دره جايزه فيلم برتر مرواريد طلايي براي فيلم‌هاي رئال جشنواره ابوظبي را از آن خود كرد. مجري اختتاميه جشنواره در معرفي اين فيلم گفت: « آنگاه كه تماشاگر با قدرت تصويرپردازي حرفه‌اي، واقعي و مستند بتواند خود را بازيگر فيلم تصور كند، مي‌توان يك لحظه تاريخي، يك فاجعه انساني يا يك مسئله اخلاقي را با روح او گره زد. دره به عنوان برترين فيلم سينمايي بلند رئال، با فيلم‌برداري اعجاب‌انگيز خود، تماشاگر را براي لحظاتي به جهنمي وارد مي‌كند كه در برحه‌اي از تاريخ شكل گرفته بود».
كارگردان در نقل خاطرات بازماندگان اردوگاههاي جمهوري خلق چين در دهه پنجاه، دخل و تصرفي نكرده و تمام سعي خود را براي انتقال مفاهيم عيني و واقعي به مخاطب انجام داده است. صحنه‌ها دقيقا بر اساس گفته‌ها و نوشته‌هاي موجود بازسازي شده است و دوربين‌ها نيز تنها به دنبال تصويرسازي دقيق از جنايات ديكتاتوري كمونيستي در سال 1960 هستند كه مردم بي‌پناه را تنها به گناه گرايش به حزب راست معارض و نقد حزب كمونيستي به اردوگاه‌ها فرستاده است و بدترين جنايات را بر سر آنان مي‌آورد. وانگ بينگ خود متولد 1967 است و دوران انقلاب سياه چين را درك نكرده است، اما انتقال حسي كه فيلم دره از دوران كشتارهاي خونين چين انجام مي‌دهد به گونه‌اي است كه گويي كارگردان فيلم در قلب حادثه حضور داشته است. وانگ در مصاحبه با روزنامه السفير چاپ بيروت در خلال روزهاي جشنواره ابوظبي، داستان‌هاي فيلم خود را بيشتر اقتباسي از كتاب چيني مشهور «بازماندگان» اثر يانگ شيانهوي دانست كه به تاريخ صد سال اخير چين پرداخته است. دره اشاره به دره‌‌هاي اردوگاههاي «مينگشوي» دارد كه «خانواده‌هاي حزب راست» براي تنبيه و بازگشت از عقائد خود، در آنجا مقيم بودند. مينگشوي در وسط «صحراي جوبي» چين قرار دارد كه دسترسي به هيچ آبادي و شهري در آن نيست و مردم ساكن آن ديار در دهه پنجاه ميلادي، پس از مدتي از شدت گرسنگي و تشنگي و كمبود منابع غذايي، به خوردن همديگر مي‌پرداختند. كادر هنري فيلم، براي بازسازي صحنه‌ها به همان نقطه رفته و به مدت 3 ماه در آنجا به فيلم‌برداري مشغول بوده است. دره محصول مشترك چين، بلژيك و فرانسه است كه براي نمايش روحيه متوحش قدرت‌طلب كمونيستي در جهان و جنايات صورت گرفته آنان در چين در سالن «مارينا مول» دبي به روي پرده نمايش مي‌رود.
ذهن خيال‌پرداز رئاليسم
فيلم دره مجموعه چند اپيزودي است از بازسازي چند داستان منقول از كتاب يانگ شيانهوي و چند خاطره، كه كارگردان توانسته است نوعي ارتباط معنايي ميان داستان‌ها برقرار و جريان داستاني كل فيلم را حفظ كند. تصاوير گرفته شده از بالاي دره‌هايي از هزاران انسان كه دستان خود را براي نجات از مرگ و گرسنگي بلند كرده‌اند، احساس غريبي را در تماشاگر ايجاد مي‌كند كه چرا بايد اين همه زن و پير و كودك و جوان را به چنين ذلت و حقارتي انداخت كه با التماس از ناكرده‌هاي خود و عقائد همسران و پدران و فرزندان كشته شده خود اظهار پشيماني كنند. بازيگران در اين فيلم بازي نمي‌كنند و همه نقش هم‌وطنان خود را در آن حادثه دارند كه گويي خود در آن قرار گرفته‌اند. وانگ بينگ در فيلم‌هاي ديگر خود نيز سبك تصويرسازي رئال را داشته است و آنجا نيز چنين اثربخشي بر مخاطب را داشته است. فيلم « راه‌‌آهن غربي» محصول 2003 اوست كه به نابودي منطقه سكونتي در غرب چين براي احداث شهرك صنعتي اشاره دارد كه آنجا نيز از تصاوير و صحنه‌سازي‌هاي واقعي در محل حادثه استفاده شده است. هوشمندي وانگ بينگ در فيلم‌سازي عكس‌هاي يك حادثه است كه به قدرت ذهن تصويري و خيال‌پرداز او برمي‌گردد كه عكس‌هاي بي‌كلام را به فيلم سينمايي بلند با فيلم‌نامه‌اي قوي و مستند تبديل مي‌كند.
در زير دو صحنه از فيلم دره را با هم مرور مي‌كنيم كه البته خواندن آنها ملال آور است چه رسد به مشاهده:
دوربين از بالا با سرعت به پايين‌ترين سطح زمين مي‌رسد و چند مادر و فرزند را مشاهده مي‌كنيم كه با سروصداي بسيار و با تمام قدرت به دنبال گرفتن يك موش صحرايي هستند تا خود را از گرسنگي نجات دهند. در حين دويدن مادرها همديگر را كتك مي‌زنند و مي‌اندازند تا موش را از آن خود كنند.
در صحنه دوم زنداني تاريك را فرض كنيد كه دو نفر سالها در آن محبوس شده‌اند و غذاي آنها تنها دانه گندم است. يكي از آنها كه ضعف به او روي آورده به سوي ديگري حمله مي‌برد و چند مشت به شكم او مي‍زند تا غذايش را بالا آورد و او از آن بخورد.
شايد شدت رنج مخاطب از مشاهده حوادث منجر به آن شده است كه كمتر داوران به انتخاب اين فيلم در جشنواره‌هاي بين‌المللي رغبت نشان دهند. در جشنواره سال جاري فيلم كن بسياري از منتقدين انتظار داشتند كه « دره » شير طلايي را دريافت كند، اما انتخاب هيئت داوران و جناي آقاي كوانتين تارانتينو به عنوان رئيس هسئت داوران، فيلم « جايي ديگر» اثر سوفيا كوپولا بود. اما در جشنواره ابوظبي با وجود عدم انتخاب دره به عنوان فيلم برتر بين‌الملل، تنها جهت تقدير، مرواريد طلايي بهترين فيلم رئال را به آن تقديم كردند.
در پايان مي‌توان اينچنين گفت كه شايد ديكتاتوري‌هاي خودكامه در طول تاريخ توانستند جنايات وحشيانه خود را در مقطعي از زمان بپوشانند، اما وجدان بيدار و شيدايي انساني در ظاهر هنر، همواره رسوا كننده آنان بوده است
No comments:
Post a Comment